Skip to main content
SPIRO DIAMANTIDIS ΒΙΟΑΝΑΔΡΑΣΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ

ΤΟ ΚΑΤΑΘΛΙΠΤΙΚΟ ΤΡΙΓΩΝΟ ΤΩΝ ΒΕΡΜΟΥΔΩΝ

ΤΟ ΚΑΤΑΘΛΙΠΤΙΚΟ ΤΡΙΓΩΝΟ ΤΩΝ ΒΕΡΜΟΥΔΩΝ

Σε τέσσερα εκατομμύρια ανεβάζουν οι στατιστικές αυτούς που πάσχουν από κατάθλιψη στην Ελλάδα. Όμως οι μισοί περίπου πάσχουν από αντιδραστική κατάθλιψη δηλαδή έναν τύπο κατάθλιψης που εμφανίζεται λόγω αντίδρασης σε εξωτερικούς παράγοντες όπως τα οικονομικά μέτρα και η φτώχια.

Όλο και πληθαίνουν αυτοί που λένε: «δεν μπορώ άλλο, νοιώθω να καταρρέω. Δεν έχω όρεξη για τίποτα. Πιέζομαι πολύ για να πάω στη δουλειά. Μου έρχεται να τα παρατήσω όλα και να φύγω. Έχω χάσει το κέφι μου, το καλαμπούρι μου, τα ενδιαφέροντα μου. Δεν θέλω να βλέπω άνθρωπο. Δε βλέπω φως στο τούνελ».

Όλες αυτές είναι εκφράσεις που δείχνουν μια αρχόμενη ή προχωρημένη καταθλιπτική αντίδραση. Τα οικονομικά μέτρα που δημιουργούν φτώχια και αφήνουν να έρπει μια απειλή για ακόμη χειρότερες καταστάσεις είναι μία σύγχρονη αιτία για την ανάπτυξη της κατάθλιψης αντιδραστικού τύπου. Ο άνθρωπος είναι προικισμένος για να αντέχει στο στρες και να αναπτύσσει μηχανισμούς άμυνας. Όμως κανένα στρες στο φυσικό χώρο δεν έχει τη μονιμότητα και τη διάρκεια του στρεσογόνου παράγοντα που λέγεται «οικονομικά μέτρα». Η χρονιότητα αυτού του στρεσογόνου παράγοντα του οποίου το μέγεθος δεν μπορεί να το καθορίσει ο εγκέφαλος του ανθρώπου, δημιουργεί συνθήκες διάλυσης του ψυχοαμυντικού του μηχανισμού με αποτέλεσμα την κατάθλιψη. Όταν ο άνθρωπος γνωρίζει πόσο περίπου θα διαρκέσει μια δοκιμασία έχει τη δυνατότητα να προγραμματίσει την άμυνα του. Όταν όμως παίζει ένα παιχνίδι χωρίς γνωστούς και συγκεκριμένους κανόνες τότε συνθλίβεται κάτω από την καταλυτική επίδραση της αβεβαιότητας.

Απέναντι στην κάθε απειλή ο άνθρωπος αντιδρά με πάλη ή φυγή. Απέναντι στα δυσμενή οικονομικά μέτρα όμως δεν μπορεί να δράσει με φυγή. Είναι υποχρεωμένος να μείνει και να τα παλέψει . Όμως ούτε αυτή η δυνατότητα του προσφέρεται. Δεν μπορεί να το παλέψει δουλεύοντας περισσότερο για να κερδίσει περισσότερα αφού τον αναγκάζουν σε περικοπή της εργασίας του, άρα και των αποδοχών του. Δεν μπορεί να το παλέψει δημιουργώντας μια καινούρια δουλειά αφού οι τράπεζες δεν του παρέχουν ρευστότητα για να ξεκινήσει. Από την άλλη μεριά οι υποχρεώσεις του τρέχουν και πρέπει να τις καλύψει. Όλοι γνωρίζουμε και ιδιαίτερα οι κτηνοτρόφοι ότι δεν μπορείς να αρμέγεις συνέχεια ένα ζώο χωρίς να το αφήνεις να ξεκουραστεί για να μπορέσει να παράγει και πάλι. Όμως αυτή η απαραίτητη ανάπαυλα δεν υπάρχει για τον σημερινό άνθρωπο που υφίσταται την οικονομική κρίση.

Γνωρίζουμε το τρίγωνο των Βερμούδων όπου χάνονται πλοία και αεροπλάνα. Κατά αντιστοιχία υπάρχει και το καταθλιπτικό τρίγωνο των Βερμούδων όπου χάνονται άνθρωποι. Το ονομάζω έτσι γιατί πρόκειται για μια τριγωνική σχέση του στρεσαρισμένου ανθρώπου μεταξύ του εγώ του, του περιβάλλοντος του και του μέλλοντος του. Ο άνθρωπος που βρίσκεται στο καταθλιπτικό τρίγωνο των Βερμούδων νοιώθει για τον εαυτό του ότι είναι ανεπαρκής και υπολείπεται σωματικά, ψυχικά ή κοινωνικά. Και πώς να μην το νοιώθει αφού πράγματι έχει ανεπάρκεια να λύσει το πρόβλημα του και σίγουρα υπολείπεται τουλάχιστον κοινωνικά όταν δεν έχει δουλειά ή απειλείται η απόλυση του. Για το περιβάλλον του νοιώθει ότι είναι πολύ απαιτητικό, απαγορευτικό και τον απορρίπτει. Είναι εύλογο να μην απορεί κανείς όταν εκφράζουν τέτοια συναισθήματα οι απολυμένοι, οι αποκλεισμένοι από την εργασία και οι παρατημένοι από την εργοδοσία που τους οφείλει αλλά δεν τους πληρώνει. Όσο δε για το μέλλον του, το βλέπει μαύρο και ζοφερό. Παρόλο δε που θέλει αμυνόμενος να αναπτύξει αισιόδοξες σκέψεις, έρχονται τα οικονομικά μέτρα που κρύβουν και δεύτερο πακέτο πιο επώδυνο και του το απαγορεύουν.

Και σαν να μην έφτανε αυτό έρχονται και άλλες απαιτήσεις για στενό μαρκάρισμα στις δαπάνες. Τελικά αυτή η αντιδραστική κατάθλιψη είναι το αποτέλεσμα της παράλυσης του ψυχοαμυντικού μηχανισμού του πράγμα που οδηγεί στην ανάγκη να την ονομάσουμε κοινωνικογενή αντιδραστική κατάθλιψη. Και βέβαια ο κάθε άνθρωπος ανάλογα με την ιδιοσυγκρασία του, τις έμφυτες αντοχές του ή την ευελιξία του και την ικανότητα προσαρμογής σε αρνητικές συνθήκες, θα αντέξει περισσότερο ή λιγότερο.

Το βέβαιο όμως είναι ότι οι λιγότερο ανθεκτικοί, δηλαδή οι πιο ευαίσθητοι και ευάλωτοι ίσως να μην τα καταφέρουν ώσπου να ξεπεραστεί η κρίση. Κάποιοι θα χαθούν στο καταθλιπτικό τρίγωνο των Βερμούδων. Τη μεγαλύτερη ευθύνη φέρει το σύστημα που αφενός μεν δεν φρόντισε να τους προετοιμάσει στον έλεγχο και τη διαχείριση του στρες και αφετέρου από ψυχολογική πλευρά διαχειρίζεται σχεδόν ερασιτεχνικά το θέμα της κρίσης.  

-Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό "ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ ΑΓΟΡΑ"